การสืบค้นสารสนเทศในห้องสมุด

ขั้นตอนการสืบค้นสารสนเทศในห้องสมุด

การสืบค้นสารสนเทศ เป็นทักษะที่จำเป็นสำหรับการเรียนในสังคมสารสนเทศ เพราะการให้ได้มาซึ่งสารสนเทศที่ถูกต้องและตรงความต้องการ ตลอดจนความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร รวมถึงการเพิ่มขึ้นของสารสนเทศในปัจจุบัน ทำให้สารสนเทศหรือองค์ความรู้ต่างๆถูกบันทึกหรือจัดเก็บอยู่ในสื่อที่หลากหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งสื่ออิเล็กทรอนิกส์และการจัดเก็บในรูปแบบฐานข้อมูลออนไลน์ต่างๆ ดังนั้น การเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดในปัจจุบันจึงมีความเกี่ยวข้องกับการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการแสวงหาสารสนเทศเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นหลัก โดยการสืบค้นสารสนเทศห้องสมุดโดยใช้เทคโนโลยีมีดังนี้

1. การสืบค้นฐานข้อมูลบรรณานุกรมของห้องสมุด

2. การสืบค้นฐานข้อมูลออนไลน์

ดังรายละเอียดต่อไปนี้

1. การสืบค้นฐานข้อมูลบรรณานุกรมของห้องสมุด

ฐานข้อมูลบรรณานุกรมของห้องสมุด เป็นฐานข้อมูลที่จัดเก็บทรัพยากรสารสนเทศที่มีในห้องสมุดแต่ละแห่ง ซึ่งในปัจจุบันห้องสมุดส่วนใหญ่ได้มีการนำเอาระบบห้องสมุดอัตโนมัติมาใช้ ลักษณะของฐานข้อมูลชนิดนี้โดยมากให้เพียงรายละเอียดทางบรรณานุกรมของทรัพยากรสารสนเทศที่มีในห้องสมุดเท่านั้น เช่น ฐานข้อมูล OPAC

การสืบค้นทรัพยากรสารสนเทศภายในสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยมหาสารคามด้วยระบบออนไลน์ หรือที่เรียกว่า WebOPAC หรือ Web Online Public Access Catalog เป็นบริการที่ผู้ใช้สามารถสืบค้นทรัพยากรสารสนเทศที่ให้บริการ ได้แก่ หนังสือ วารสาร จุลสาร รายงานการวิจัย วิทยานิพนธ์ รวมทั้งสื่อโสตทัศนวัสดุ และสื่ออิเล็กทรอนิกส์ โดยสืบค้นผ่านทางหน้าเว็บไซต์ของสำนักวิทยบริการที่ http://www.library.msu.ac.th ดังรายละเอียดต่อไปนี้

1.1 ขั้นการสืบค้น

เข้าไปที่เว็บไซต์สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม http://www.library.msu.ac.th เลือกหัวข้อสืบค้นทรัพยากรห้องสมุด แล้วพิมพ์คำค้น โดยกำหนดทางเลือกในการค้น แล้วคลิกปุ่มค้นหา ทางเลือกในการค้นหามีจำนวน 5 ทางเลือก ได้แก่

1) ผู้แต่ง (Author) หมายถึง ผู้แต่ง ผู้แต่งร่วม บรรณาธิการ ผู้แปลชื่อนิติบุคคล และชื่อรายงานการประชุมสัมมนา สำหรับผู้แต่งที่เป็นชาวต่างประเทศ ให้พิมพ์ชื่อสกุล ตามด้วยเครื่องหมายจุลภาค ( , ) ชื่อต้น และชื่อกลาง

2) ชื่อเรื่อง (Title) หมายถึง ชื่อเรื่องของทรัพยากรสารสนเทศ

3) หัวเรื่อง (Subject) หมายถึง คำหรือวลีที่กำหนดขึ้นเพื่อบ่งบอกถึงเนื้อหาสาระสำคัญของหนังสือ เอกสาร หรือบทความ ตลอดจนทรัพยากรสารสนเทศอื่นๆ ทุกชนิด

4) เลขเรียกหนังสือ (Call Number) หมายถึง สัญลักษณ์ที่กำหนดให้กับทรัพยากรสารสนเทศประกอบด้วยเลขหมู่ พยัญชนะตัวแรกของชื่อผู้แต่ง เลขประจำตัวผู้แต่ง และพยัญชนะตัวแรกของชื่อเรื่อง เพื่อบอกตำแหน่งที่อยู่ของวัสดุนั้นๆ ในห้องสมุด

5) คำสำคัญ (Keyword) หมายถึง คำ หรือ วลี ที่ปรากฏอยู่ในส่วนใดส่วนหนึ่งของชื่อเรื่อง/ชื่อชุด/สารบัญ/บทคัดย่อ ฯลฯ ซึ่งจะใช้ในกรณีที่ไม่ทราบทั้งชื่อเรื่อง ผู้แต่ง และหัวเรื่อง

* ถ้าเริ่มต้นสืบค้นโดยที่ไม่ทราบชื่อผู้แต่งหรือชื่อเรื่อง ให้เลือกสืบค้นจากขอบเขต "คำสำคัญ"

1.2 ขั้นผลการสืบค้น

ผลการสืบค้นจะพบว่า มีการแสดงผลการสืบค้น ได้แก่ บรรณานุกรม ชื่อเรื่อง สถานที่จัดเก็บ เลขเรียก และสถานภาพ ให้ตรวจสอบดูสถานที่จัดเก็บหนังสือที่ต้องการนั้นว่าจัดเก็บอยู่ที่ใด มีสถานภาพอยู่บนชั้น ถูกยืมออกไปแล้ว หรือห้ามยืมออก ผู้ใช้สามารถดูประเภทของทรัพยากรและสถานที่จัดเก็บ จากนั้นให้จดเลขเรียกแล้วหยิบหนังสือบนชั้น แล้วนำไปยืมที่เครื่องยืมหนังสืออัตโนมัติ ทั้งนี้ ห้องสมุดจะมีการใช้สัญลักษณ์ของสารสนเทศ เช่น วิทยานิพนธ์ (วจ.) หนังสืออ้างอิง (อ.)

2. การสืบค้นฐานข้อมูลออนไลน์

เป็นบริการสืบค้นสารสนเทศโดยผ่านระบบคอมพิวเตอร์และโทรคมนาคม โดยผู้ใช้บริการต้องเสียค่าใช้จ่ายเป็นค่าบริการฐานข้อมูล ห้องสมุดส่วนใหญ่จะสมัครเป็นสมาชิกฐานข้อมูลออนไลน์ ซึ่งจะครอบคลุมความรู้ในสาขาวิชาต่างๆ และสามารถสืบค้นได้เป็นเอกสารฉบับเต็ม (Full-text) โดยรายชื่อฐานข้อมูลออนไลน์ที่สำคัญที่ห้องสมุดของสถาบันอุดมศึกษาหลาย ๆ แห่งมักจัดหาฐานข้อมูลออนไลน์มาให้บริการเนื่องจากมีการปรับปรุงข้อมูลให้ทันสมัยอยู่เสมอ และผู้ใช้สามารถสืบค้นได้หลายคนในเวลาเดียวกัน อีกทั้งประหยัดเวลาในการค้นหา และได้ข้อมูลเป็นเอกสารฉบับเต็ม (Full-text)

2,1 รายชื่อฐานข้อมูลออนไลน์ที่สำคัญ ได้แก่

1) IEEE/IEL Electronic Library เป็นฐานข้อมูลออนไลน์ที่รวบรวมสิ่งพิมพ์ในสาขาวิศวกรรมไฟฟ้า วิศวกรรมอิเล็กทรอนิกส์ วิทยาการคอมพิวเตอร์ และสาขาอื่นๆที่เกี่ยวข้อง

2) ACM Digital Library เป็นฐานข้อมูลออนไลน์ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและวิทยาการคอมพิวเตอร์ ครอบคลุมสารสนเทศจากสิ่งพิมพ์ต่อเนื่อง บทความวารสาร นิตยสาร รายงาน เอกสารการประชุมและข่าวสาร

3) MEDLINE เป็นฐานข้อมูลออนไลน์ที่รวบรวมสิ่งพิมพ์ด้านการแพทย์และสาธารณสุขทั่วโลก ครอบคลุมวารสารทางการแพทย์และวิทยาศาสตร์ชีวภาพ

4) ScienceDirect เป็นฐานข้อมูลวารสารอิเล็กทรอนิกส์สาขาวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี และการแพทย์

5) Wiley Online Library เป็นฐานข้อมูลวารสารอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งครอบคลุมสาขาวิชาทางด้าน Life, Health, Physical Sciences, Social Sciences และ Humanities ให้บริการบทความวิจัยและบทความวิชาการมากกว่า 4 ล้านเรื่อง จาก 150 ชื่อวารสาร

6) Web of Science เป็นฐานข้อมูลบรรณานุกรม และสาระสังเขป พร้อมการอ้างอิงและอ้างถึง ที่ครอบคลุมสาขาวิชาหลักทั้งวิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ และ มนุษยศาสตร์

7) H.W. Wilson เป็นฐานข้อมูลดรรชนี สาระสังเขป และเอกสารฉบับเต็มครอบคลุมทุกสาขาวิชาดังนี้ Applied Science & Technology, Art, Business, Education, General Science, Humanities, Library and Information Science, Social Sciences, Law, General Interest และ Biological & Agricultural Science

8) ProQuest Dissertations & Theses เป็นฐานข้อมูลที่รวบรวมวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโทและปริญญาเอกของสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองจากประเทศสหรัฐอเมริกาและแคนาดา รวมถึงบางสถาบันการศึกษาจากทวีปยุโรป ออสเตรเลีย เอเชีย และแอฟริกามากกว่า 1,000 แห่ง ประกอบด้วยข้อมูลมากกว่า 2.7 ล้านรายการ

2.2 วิธีการสืบค้นฐานข้อมูลออนไลน์

1) ขั้นเริ่มต้นการสืบค้น เข้าไปที่เว็บไซต์สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ที่ http://www.library.msu.ac.th เลือกประเภทฐานข้อมูลออนไลน์ที่ต้องการ เช่น Science Direct สำหรับสืบค้นบทความวารสาร

2) ขั้นพิมพ์คำค้น โดยใช้คำเดี่ยว คำผสมเพียง 1 คำ หรือวลี ที่เป็นการสืบค้นแบบง่าย (Basic Search) หรือเลือกการสืบค้นแบบขั้นสูง (Advanced Search) แล้วกดปุ่มค้นหา